Hamilelikte kan uyuşmazlığı
Yeni evlenecek çiftlerin anne ve bebek sağlığı konusunda düşündüren önemli bir etkende kan uyuşmazlığıdır. Bir çok insanın dikkatinden kaçabilecek fakat önemli olan bu unsuru dikkate almakta fayda var.
Eğer kanınızda Rh antijeni yoksa Rh negatif (-) , Rh antijeni varsa Rh pozitif (+) olarak tanımlanırsınız.İnsanların % 85’inden fazlası Rh pozitifdir. Özellikle annenin Rh (-) (Rh antijeni taşımayan) babanın Rh (+) (Rh antijeni taşıyan) olduğu durumlarda bir kan uyuşmazlığından söz edilir.
Anne Rh (-) , baba Rh (+) olduğunda doğacak bebek, Mendel Kanunlarına göre, babanın genetik yapısına bağlı olarak (heterozigot veya homozigot) %50 veya %100 Rh (+) olacaktır. Babanın kan grubunu belirleyen genlerin nasıl düzenlendiği günlük araştırmalarda belirlenemediğinden, annenin Rh(-),babanın Rh(+) olduğu her durumda ( çocuk kan grubu başka bir nedenle belirlenmediği takdirde) genel olarak bilinen, klasik “kan uyuşmazlığı” veya “Rh uyuşmazlığı” olduğu kabul edilir.
Bebek gerçekten Rh(+) iken çok az miktarlarda kan bile (0.1 ml ) annenin kanına karışırsa(bu genellikle doğum sırasındaki yırtık ve eşin ayrılması sırasında olur) annenin bağışıklık sistemi kendi kırmızı kan hücrelerinden farklı olan çocuk kırmızı kan hücrelerine karşı antikor denilen maddeler oluşturur.
Klasik kan uyuşmazlığında annenin oluşturduğu antikorlar ikinci gebelikte, bebek dolaşımına çocuk eşinden (plasenta) geçerek kan hücrelerini öldürmeye başlar. Geçen antikor miktarı ile doğru orantılı olarak , bebeğin anne karnında , kansızlığa bağlı kalp yetmezliği ve buna bağlı ölümüne kadar giden bir hastalık tablosu görülebilir. Annenin bağışıklık sistemi bir kez uyarıldıktan sonra geri dönülmez bir şekilde bu yabancı kırmızı kan hücrelerine karşı antikor ürettiğinden bu uyarının hiç oluşmaması en önemli korunma prensibidir.
Kan uyuşmazlığı tedavisi
RH uygunsuzluğu olan hamilelerde amaç bebeğin RH pozitiflerine karşı annenin antikor oluşturmasını engellemektir. Gebelik takibinde annenin kanında normalde olmaması gereken anti-RH (anti-D) araştırılır. Bu teste indirekt coombs testi denilir. Gebelik başında, 24. ve 28. gebelik haftasında indirekt coombs değeri ölçülür. 28. haftada anti-D gamma globulin iğnesi anti (kan uyuşmazlık iğnesi) yapılır. Bu iğne doğuma kadar 12 haftalık süre boyunca bebekten anneye kanamaları karşılayarak bebeğin etkilenmesine engel olup bebeği korur. Doğumdan sonra kordon kanından bebek kan grubu ve direkt coombs testi (DCT) bakılır. Yenidoğan bebeğin kan grubu RH (+), DCT negatif ise anti-D immunglobulin ilk 72 saat saat içinde tekrar yapılmalıdır. Bu iğnenin amacı anne kanına doğum sırasında bebekten geçebilecek kana karşı antikorların oluşmasına engel olarak bir sonraki gebelikteki bebeği korumaktır. Benzer şekilde RH (-) annenin RH antikoru oluşturmasına neden olabilecek düşük, dış gebelik, kürtaj, plasentanın erken ayrılması, tanısal amaçlı girişimler olan amniosentez, CVS (koryon villus örneklemesi), kordosentez veya anne karnına gelebilecek travmalar durumlarında da hemen anti-D yapılmalıdır.
